شب های پائیزی و جادوگران قرن بیست ویکم

فاش نیوز - چنان که مشهود است رسانه های نوپدید بسیج شده اند تا " توانِ گفتمان اسلام سیاسی و حرکتِ رو به جلوی حکومتداری دینی" را با چالشی جدید مواجه سازند!

سوداگران بازار اندیشه با توهم قاضیالقضاتی در جهان مجازی! گرفتار دو تصور باطل شده اند:

1. محق دانستنِ خود در تعیین شیوهی اجرای عدالت؛
2. داوریِ دلبخواهانه در رابطه با عملکردهای اقتصادی و...؛

اما مسأله ای بسیار مهمتر در میان است؛ این صیادان قریحه با به راه انداختن نبرد «قلوب و اذهان» در حال تیره و تار کردن ذهن نسل جدید، نسبت به «حکومت حق و عدل قرآن و رهبری» هستند.

در این نوشتار برآنیم تا بر تأثیر فناوری فکری بر فرایند اندیشه و شکل‌دهی به آن، با نیم نگاهی، به اقتصاد سیاسی پرتویی بیافکنیم.

 با این امید که شاید به چیزی که این ابزار فریبنده در آستینِ آینده نهاده! توجه شود.

مفروض است:

 دوربین فاجعه‌پرداز دیجیتال از رهگذر مقایسه‌ی جوامع و فرهنگ ها؛ و زوم بر جهش اقتصادی نامتعارف فردی، راه و روش "به‌قَهرانداختن" بخشی از نسل جدید را به خوبی یافته است!

از این رو با تمرکز بر:

• تفریح یا تحصیل برخی افراد منسوب به مقامات در خارج از کشور؛
• اختلاس یا همان دزدی از بیت المال؛ به منظور تأمین هزینه ی خارج گردی!

و در چار چوبی تحلیلی؛ تصمیمات اقتصادی و... دولت را به چالش می کشد.

فرضیه

الف: اغتشاش اخیر نشان داد که به سان ناتوانی غربی ها از درک ساختار سیاسی و رهبری در ایران؛ این امر برای بخشی از نسل جدید نیز نیاز به توضیح دارد.

ب: آثار کوچِ بارِ فرهنگی و معناییِ برخی واژه ها ( مستضعف به آسیب پذیر/دزدیِ از خزانه به اختلاس ) در حال پدیداری است.

ج: هرگونه کژکارکردی کارگزاران تاجر پیشه ی دولتی؛ باعث لجبازی نوجوانانه و مانع از رشد فردی و اجتماعی می شود، و قادر است بسیاری از خانوادها را در « فقر نجیبانه! فرو بَرد.»

  قرن بیست ویک باعث شد تا به تعبیر «ادیسون» در«جریانِ رقابتِ واقعیِ مغزها» (1)و پیچیده ترشدن «تضادهای حیدری نعمتی»(2) نوعی«نبردِ قلب و ذهن»(3)در بگیرد.

در یک سوی این رزمگاه حکومتگرانِ مردمی! ایستاده اند، و سمت دیگر عرصه ی تاخت و تاز تحول پرشتاب و توقف ناپذیر دیجیتال است...

و هر کدام می کوشند به شیوه ی ابداعی خاص؛ رقیب را به تغییر رفتار خود مجاب کند.

 اولی با احتساب مردم به مثابه مجریانِ« الزاماتِ نظامِ تابعه»؛ دست به دامن انواع فیلترینگ می شود و امید به تمکین دارد.

 دومی نیز با نادیده گرفتن دستاورد اندیشه ی سیاسی و تدوین قرارِ اجتماعی (با خوانش هابز و لاک و روسو) سرِ ستیز با همه ی مرزها ی جغرافیایی و اخلاقی دارد! و روی ذهن نوجوانان و جوانان سر مایه گذاری کرده است.

و تا امروز نتیجه ی این امر خطیر و بی پروایی؛ فروپاشی بخشی از مرزبندی و سرحدات فرهنگی شده است!

چنانکه «کاتوزیان» خاطرنشان ساخته «مردم شناسان معتقدند پرسش از اینکه چه کسی، چه چیزی را، کجا و چگونه می بَرَد؟ در همه ی زمان ها موضوعیت دارد.»

پر واضح است که با پدیداری نشانه های آینده و در عصر دیجیتال:

اولا: نسل وب هرگز با شنیدن صداهای نامفهوم از انبار تغذیه؛ با گفتن انشاء الله گربه است! تسلی نمی یابد.

ثانیا: رسانه ها از نتایج برخی انبار گردانی ها؛ بهانه ای غیر بنی اسرائیلی! برای قهر با ساختار موجود می سازند.

در صحنه ای از فیلم آپارتمان شماره 13 زنده یاد «جمشید اسماعیل خانی» که هنر بازیگری را به اوج رساند، با در دست گرفتن بلندگو ی هندوانه فروشی؛ از کف خیابان و محل کسب و کار و با زبانی طنز گونه همسایه ها را با صدای خش دار آن! مورد خطاب قرار می دهد، توجه... توجه...!

اهل نظر به خوبی می دانند که زبان بیانگر احساس و عاطفه و الگویی از فعالیت می باشد « که بر زندگی ذهنی؛ روابط  و حتی شیوه ی دیدن و فهمیدن حاکم است...؛ همه در دلِ بازی های زبانی زندگی می کنیم و زبان تعیین می کند چه بفهمیم؛...»(4)

اکنون سازندگان کلبه ی الکترونیک با سوء استفاده از ویژگی های بی نظیر زبان فارسی، با واژگان " قیمتی دُرِّ لفظِ دَری" شعارهنجارشکن ساخته و حرف بر زبان معدودی جوان هیجانی نهاده اند...

تا شبانه و بلندگو بدست در پشت بام! با تصور باطلِ ایجاد خسوف جزئی در چهره ی حضرت ماهِ بدیعِ شمایل؛ از همسایه ها برای گره بر باد زدن و آب در هاون کوبیدن! طلب یاری کنند.

این بر افروختگی و سرسنگینی علاوه بر نا آگاهی از مقتضیات زمان و... دو دلیل بنیادین نیز دارد:

• معنای هشدار حضرتِ آقا نسبت به شبیخون فرهنگی را فهم و درک نکردن؛
• فقدان آموزش مهارت های نگرش انتقادی به نسل جدید قبل از ورود به عصر دیجیتال؛

«قهر اگر چهره ای مخفی هم داشته باشد، همچنان قهر است؛»رسانه های مکّارِ به هم انداز! با بزرگنماییِ" ریزش و رویش یا حتی شکرآب شدگی روابط بین کسانی که « فاستر» «مصاحبان همکاسه، یا مصاحبان سفرۀ ناشتا» (5) توصیف می کند را به کل نظام تعمیم می دهند؛...

در همین راستا امروزه:

«اینجا و آنجا می بینیم یک واژه ی واحد به کار می رود، و سخن بر سرآن است که برد با کیست، فرماندهی با کیست، یا هر قوم چه سهمی از ثروت های موجود را از چنگ دیگران خواهد ربود و...؛»( 6)

از آنجا که زبان گذرگاه اندیشه است دیجیتالیسم ابتدا زبان نسل جدید را آموخت! و اکنون از سخن گفتن به زبان این نسل دو هدف عمده را دنبال می کند:

•  حال و هوای ذهن او معجزه آسا به روزگار حکومت ناروای طاغوت برگردد؛
• همانند کاهنان و جادوگران در دوران انسان های اولیه از جاهل، قاتل! بسازد؛

دامنه ی این ساحری و جادو و جمبل، وسیع تر از این حرف ها است. انگار " انسان نو" درآغاز تاریخ بسر می برد که کاهنی و افسونگری و کلام جادوگر در جهان مجازی! بدون تأمل تصدیق شده و حتی منجربه قتل در جهان واقعی می شود!

آیا به راستی این اصحاب فن و جادوگران جدید، به یک سِرّ واقعی! دست یافته اند که اینگونه لمیده بر صندلی راحتی در گوشه ای دنج! زیر لب وِردِ اجی مجی لاتَرَجی می خوانند و بر کلیک جادو فوت می کنند! و سلطان ذهن و قلب تعدادی نوجوان و جوان می شوند؟

 آیا پدرخوانده! این رمز و راز را با خطوط نامرئی بر"صفحه ی صاف وبی" نوشته؛ که به سان جادو در افسانه! قابل پذیرش و بی چون و چرا می نماید!

شاید در دوره ی نخستین « این سرپرستی برای کودکیِ بشر ضرورت داشت»؛ اما آدمیزاد در قرن بیست ویک، حداقل شاهد تحقق یک بخش ازپیش بینی « اگوست کنت» نیز می باشد:

« در آینده، علوم، به محض اینکه به صورت دستگاهی جامع در آمدند، بنیان معنوی اجتماعی را تشکیل خواهند داد.»

با این وجود؛علی رغم همه ی رفاه آوری و تسهیل زندگی روزمره « ایجادِ احساسِ بی معنایی فزاینده»(7) و کشته گیری و قتل از رهگذر گوش سپاری به فضای مجازی! نوبری فرا جادو است....

نکند این قهر و سرگرانی و تشدیدکشاکش آراء؛ و راه اندازی جدال های بنیان برافکن فکری!... ریشه ای در اثرات دزدی از خزانه هم داشته باشد!

البته ارائه ی دلیل علمی نیاز به تحقیقات پیمایشی و زمینه یابی و... دارد؛ ولی گفتگوی میدانی و تحقیق کیفی از دوستان قهروک و دل نازک؛ که البته تمام فصول تاریخ طبری را" فوت آب" هستند! نیز کارساز است...

به هر حال؛ مشاهده ی شیوع رفتارهای غیرمتعارف و مبتنی بر مقابله ی فرهنگی و « وحشت از فکر بازگشت به بربریت؛ اگر دونان و سفلگان چیره شوند،» ایجاب می کند تا با دیدار از اندیشه ورزان صاحب نام و از پنجره ی دید آنها آینده را بنگریم زیرا:

زبان یاوه گو و خطرناک دیجیتال از رهگذر معجونی از تعاریف دلبخواه برای مرزِ درست و نادرست! برخی نوجوانان و جوانان را به قهر انداخت. در پشتِ این "سرگرانی" معناهای مهمی نهفته است!

همانطور که« نیچه» می گفت «آینده با صد نشانه از هم اکنون گرم گفتار است؛»(8) و با غفلت در فهم زبان نسل جدید «... پوچی[غیر اخلاقی بودن] دهان می گشاید و کل قلمرو فضیلت [اخلاقی] را همچون قطره ی آبی می بلعد.»(9)

قصه از اینجا شروع شدکه دوربین دیجیتال حیاتِ خلوت و شیوه ی تفریح یا تحصیل برخی منسوبین به مقامات در خارج از کشور؛ را نشان داد و اختلاسگری را یکی از منابع تأمین هزینه ی این خارج گردی! معرفی کرد....

نتیجه ی اصرار بر این که برخی توبه فرمایان و فضیلت فروشان؛ اهل ریاکاری اخلاقی اند!

گرتو قرآن به این نمط خوانی

ببری رونق مسلمانی

و القاء این امر که «در سیاست اغلب، به همان صورتی عمل نمی‌کنند که ادعا می‌کنند؛» (10) منجر به نوعی لجبازی نوجوانانه شد.

فضای مجازی برای نخستین بار:

" شیوه ی اعمال قدرت و استمرار گفتمان اسلام سیاسی" 

را در ذهن بخشی از نسل جدید دچار بحران مشروعیت ساخت؛ به طوری که حتی خیال دگرگونی در نظم سیاسی دین محور  را در سر بپروراند! نظامی که حتی همین امروز هزینه های برقراری و حفظ و تداوم آن بر روی دوش ها است!....

« کاتوزیان» در صفحه ی پنج کتاب اقتصاد سیاسی ایران...، نقل قولی به این مضمون دارد:

" برخی امور نامتعارف اما واقعی و حقیقی؛ بسان طفل نامشروع با تولد خود حیثیت عاملان را به باد می دهند، « اما؛ به قول اسپینوزا نباید خندید و نباید گریید،[گریست]بلکه باید فهمید.»"

به یک ناتراشیده در مجلسی

برنجد دل هوشمندان بسی

اشاره ی هوشمندانه ی این عالم علم اقتصاد به یک نوع عمل ریشه دار در سرشت انسانی! یادآور اندیشه ی « هابز» است و ارزش توجه دقیق دارد!

در کتاب « لویاتان هابز، یکی از اصیلترین نوشته های علم سیاست؛» درس های با ارزشی نهفته است. از جمله اینکه پول به عنوان وسیله ای برای تغذیه و سیراب کردن بخش های مختلف کشور توصیف می شود.

انتشار لویاتان در 1651 و، قابلیت تبیینی و نظری تعبیر هابز از پول « در حکم خون پیکره ی سیاسی، و گردش آن  هما نند خون رسانی در کشور» (11) چهارچوب تحلیلی بسیارمناسبی برای فهم زبان نسل نوظهور فراهم می کند.

  بویژه اشاره ی دقیق و باریک اندیشانه ی او به:

•  مجرای انتقال پول به خزانه ی عمومی؛ (رگ های انتقال خون به قلب)
•  خروج آن از خزانه برای پرداخت های عمومی؛ ( شریان های خروج خون از قلب)

و نیز تأکید بر جنبه هایی ازسرشت بشری از جمله سیری ناپذیری؛ و حرف از «سکوتِ قانون!» توسط این کشیش زاده؛ انگار ترجمه ی زبان نوجوان و جوان امروز است که می پرسند:

 چرا باید افرادی « از خدا بیخبر یافت [شوند و] صحنه هایی از بیرحمی را به دنبال خود آورند؛» تا خانواده ها را در « فقر نجیبانه! فرو بَرد؟»

درست است که بخشی از نسل جدید با القای رسانه های نوپدید به لج افتاده اند؛ اما انتخاب گر نیز هستند؛ و چنان که «پین» اشاره می کند الگوی سومالی که در آن به دلیل« سیاست بقای محض، غارتگری هنجار است؛ و مردم، زیستن در فقر را بر می گزینند...؛» را نمی پسندند!

نتیجه گیری

پژوهشگران علوم سیاسی با تأمل در اندیشه ی هابز و استعاره ی "خون رسانی در کشور و حرکت و زندگی" نتیجه می گیرند که «توزیع توانمندی های مادی» نیازمند متولی ای دانا و قابل اعتماد و با زهد عمار و بوذر! است.

 چنانچه مستوفی و خزانه دار؛ چشمی گشنه و دستی کج! داشته باشد و قانون نیز لالمونی بگیرد! بی حرف و حدیث منجر به گسترش سفره بی نان! خواهد شد....

این امر فراتر از نگرانی از سودای بازار و کسب مال و ثروت است که پیش از این با دو مفهوم بندی نشان داده می شد یعنی:

• «حاجی بازاری (مردمدار، بخشنده، محترم)
•  حاجی جبّار ( خود بین،خسیس،پول پرست،تازه به دوران رسیده، آستین نوشده )» (12)

چه بسا اگر سکوت قانون نسبت به حاشیه های  سناریوی اختلاس و سریال بلند آن می شکست! کانون خانواده یعنی:

•  ضربه گیر مهم جامعه؛
•  مکان امن و محیط سرشار از جنب و جوش؛

در معرض ضربه های بسیار ویرانگر قرارنمی گرفت!

بدیهی است اشاره به جادوگر و خزانه و کشته و خون و...؛ بخش های مهم تبیین ناپذیر ی را نیز باقی می گذارند...

 بنا بر قاعده ای عقلی؛ اگر رگ خون رسان به قلب بگیرد و بِبَرَد! خون کافی به شریانی که باید دوباره آن را بیرون بفرستد نمی رسد؛ نتیجه ی قطعی این دزدیدن و بُردن! سوء تغذیه ی همه ی بخش ها و اعضاء کشور و کُند شدن حرکت زندگی و تبدیل زندگانی به زنده مانی و صرفا مبارزه برای بقا است.

رفع موانع از سر راه این موضوع باید هم در محافل سیاست گزاری و هم در محافل دانشگاهی جدی گرفته شود.

در این صورت بی تردید  حتی جوان دانشجوی بلندگو به دست نیز:

اندکی صبورتر خواهد شد؛

و بیشتر خواهد کوشید تا قدرت کلام را بالا ببرد نه صدا را؛

 زیرا باران است که باعث رویش گل ها می شود؛ وگرنه  او بهتر از هرکسی می داند که رعد و برق همراه با هشدار! دلهره و اضطراب هم می آورد....

یکی از نیازهای اصلی داشتن جامعه ای فضیلت مند؛ شنیدن کلام پخته و پر مغز از دانشگاهیان است.

سخن آخر ( اندکی متفاوت )

بنا بر یکی از تعاریف « سیاست علمی است که به ما می آموزد چه کسی می برد؛ چه می برد؛ کجا می برد؟ چگونه می برد و چرا می برد؟» (13)

انسان در اوایلِ زندگی نوعی تلقیحِ عاطفی می شود که او را در برابر دلهره و نگرانی و اضطراب در بزرگسالی حفاظت می کند. عامل این تلقیح  و مراقبت شخصیت والای مادر است.

بنا بر الهیات سیاسی؛ رمز و راز عظمت هر ساختار؛ پرستش ذات اقدس الهی است! و غفلت و بی توجهی به احکام حلال و حرام و لقمه و...؛ علت اصلی ویرانی و تباهی زندگانی‌ مردمان محسوب می شود...

 انتقال هراس از پیامد های بی ایمانی حاصل از اختلاس یا هر شوک دیگر! بیش از هر کس بر مفهوم مقدس مادرانه سایه می گستراند؛ و ماجرای ترس و اضطراب مادر « هابز » و شوک و به قول عالم « زایمان زودرس او در 5 آوریل 1588»  را به خاطر می آورد...

شوک حاصل از عمل ازخدا بیخبرانه ی دزدی از خزانه! موجب انتقال دلهره و نگرانی و اضطراب به همسران شد!

و مع الاسف و در مواردی به لحاظ فیزیولوژی حتی برای رسیدن به زایمان زودرس نیز مانع ایجاد کرد!

کِی شعرتر انگیزد؛ خاطر که حزین باشد

یک نکته ازاین معنی گفتیم و همین باشد

فقدان چاره اندیشی؛ شوک تعطیلی کلاس های اول ابتدایی در سطح ملی را به دنبال خواهد داشت!

منابع و مآخذ:

(1)همایون الهی، دیکتاتوری کارتلها،ص152

(2)همایون کاتوزیان،اقتصاد سیاسی ایران،از مشروطیت تا پایان سلسله ی پهلوی،ص18

(3)آنتونی پین، مباحث اصلی اقتصاد سیاسی جدید،ص236

 (4) عباس منوچهری؛ رهیافت و روش در علوم سیاسی، ص25

(5)مایکل ب فاستر، خداوندان اندیشه ی سیاسی،ج1، ص208

 (6)ریمون آرون، مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه شناسی، ص749

 (7)سجاد ستاری، گفتارهای نو در جامعه شناسی سیاسی،ص130

  (8)فرید ریش نیچه، اراده ی قدرت،ص 20  

 (9)لارنس کهون، از مدرنیسم تا پست مدرنیسم،ص251

 (10) عبدالرحمن عالم، تاریخ فلسفه ی غرب، عصرجدید و سده ی نوزدهم، ص  34

 (11) توماس هابز،لویاتان،ص246

(12)فرهنگ رجایی، اندیشه و اندیشه ورزی،ص422

(13)عبدالحمید ابوالحمد، مبانی سیاست،ص23

* جانباز دکتر سیدمهدی حسینی